Hoe werkt macro focus stacking met flitser eigenlijk en waarom heeft het überhaupt zin om een flitser te gebruiken.

Welke eigenschappen moet een optimale flitser voor macrofotografie hebben?

Met deze gids van OM–System Ambassadeur Christian Brockes ben je klaar om Focus Bracketing (Focus-BKT) en Focus-Stacking met flitser te gebruiken. Zo kan met je OM SYSTEM camera macrofoto’s maken met een grotere scherptediepte en indrukwekkende details – zelfs van de kleinste insecten.

Wat is Macro Focus Stacking?

Bij macrofotografie, vooral bij vergrotingen van 1:1 of hoger, is het scherpstelvlak vaak flinterdun.

Dus om ons onderwerp, of een specifiek gebied, zoals de kop van een kever, volledig scherp te krijgen, hebben we eigenlijk meerdere foto’s nodig.

Om dit te doen, nemen we een serie en verschuiven we het scherpstelvlak telkens minimaal. We scannen als het ware ons motief.

Enkele afbeelding van een focusstapel met een zeer dun scherpstelvlak op de ogen van de kever.
We kunnen dit handmatig doen of onze camera het laten doen met de functie Focus Bracketing.
Focus bracketing levert het ruwe materiaal voor onze focus stack.

Nu kunnen we met behulp van software de serie individuele opnamen samenvoegen. Zo krijgen we een uiteindelijke foto (de zogenaamde focus stack) met grotere scherptediepte.

Of we laten de camera ook deze stap overnemen (computational photography). De functie Focus-Stacking neemt zowel de zogenaamde Focus-Bracket en zet deze beelden vervolgens ook om in ons uiteindelijke beeld.

Uiteindelijke Macro Focus Stacking van 20 afbeeldingen met een duidelijk vergroot scherpstelgebied (vergeleken met een enkele afbeelding).

Macro Focus Stacking met de OM SYSTEM OM-1

Maximaal aantal afzonderlijke foto’s in de serie: 999
De scherpstel-BKT maakt foto’s in de stille modus.
**Opmerking: De camera verschuift de scherpstelling weg van de sensor, beginnend bij het bedoelde scherpstelpunt.
Het is overigens niet nodig om het exacte aantal foto’s van tevoren in te stellen. Je kunt ook bijvoorbeeld 200 foto’s vooraf instellen voor de focusreeks, maar van tevoren handmatig stoppen zodra het gewenste eindpunt is bereikt – door nogmaals op de ontspanknop te drukken.

Macro Focus Stacking met de OM-D E-M1 III

Maximaal aantal afzonderlijke foto’s in de serie: 15

De camera neemt ongeveer 1/3 van de foto’s vóór het brandpunt en vervolgens 2/3 erachter.

WAAROM DE FLITSER ONZE BESTE VRIEND IS BIJ MACROFOTOGRAFIE

Hoe dichter we bij ons onderwerp komen en hoe hoger de vergroting, hoe meer licht we nodig hebben om onze foto perfect te belichten en de maximale scherpte en details te laten zien.

Als we kleine wezens zoals insecten of spinnen willen fotograferen, hebben we meestal licht vanuit een lage hoek nodig. De hoogstaande zon geeft ons misschien wel genoeg licht, maar werpt harde schaduwen en belicht onze onderwerpen alleen van bovenaf.

Dit is waar een clip-on flitser op de camera ons helpt.

In het beste geval gebruiken we ook een macrodiffuser, een soort kleine softbox. Deze reflecteert het licht direct naar de voorkant van de lens en verzacht het flitslicht. Hierbij flitst de flitser op ons onderwerp en wordt ons onderwerp gelijkmatig wordt belicht.

Dit lijkt erg op een portretreportage met een softbox met menselijke modellen – alleen dan in de miniversie.

Daarnaast heeft het gebruik van een flitser nog andere voordelen: De brandtijd van de flitser is zo kort dat hij vrijwel de sluitertijd van de camera vervangt en bewegingen kan bevriezen. Hierdoor behoren wazige en onscherpe macrofoto’s tot het verleden.

(Dit helpt ons niet per se bij focus stacking, omdat we hier een onderwerp nodig hebben dat onbeweeglijk is, maar het helpt wel bij het fotograferen van snel bewegende insecten bijvoorbeeld).

In situaties met tegenlicht helpt een flitser om de voorgrond of ons onderwerp helderder te maken.

Op deze manier kunnen ook scènes met gemengd licht worden gerealiseerd wanneer, zoals hier, de sterke middagzon de achtergrond verlicht, maar de bloemen en zweefvliegen op de voorgrond te donker zouden lijken.

De flitser verlicht het onderwerp, terwijl de achtergrond nog steeds helder belicht is, zelfs met een lage ISO-instelling – dankzij de onvoorstelbaar felle zon.

HOE GEBRUIK IK DE FUNCTIES VOOR FOCUS BRACKETING EN STAPELEN MET FLITSER?

Het maken van een focus-stack, of focus-bracket, is zo eenvoudig als maar kan – vooral als de camera het werk doet.

Het is alleen belangrijk dat:

1. het onderwerp niet beweegt en
2. de camera stil wordt gehouden.

In een handomdraai verschuift de camera het brandpuntsvlak en slaat een vooraf ingesteld aantal foto’s met verschillende brandpunten voor ons op.

Als we de focus stacking optie hebben geactiveerd, berekent de camera deze ook direct.

Voor de bracketing/stacking optie maakt het “niet uit” of er een flitser wordt gebruikt of niet. De flitser wordt automatisch geactiveerd als hij op de camera is bevestigd.

Voor het puur handmatig maken van een focus-bracket, beweeg je de camera langzaam naar het onderwerp toe en maak je een foto bij elke kleine stap dichterbij.

De ervaring leert dat handmatige instellingen (M-modus) van de camera hier het meest effectief zijn.

Tip:
Voor een consistente belichting tijdens de hele serie kun je de flitser ook het beste in de handmatige stand gebruiken.

Ik begin graag met de laagst mogelijke flitssterkte (bijv. 1/64), bij de breedste zoominstelling, en pas deze dan aan afhankelijk van een eerste testfoto.

Focus Bracketing en Focus Stacking

Zowel Focus-Bracketing als Focus-Stacking bieden een optie in de instellingen om de laadtijd tussen de individuele foto’s in de serie te bepalen.

Kies een waarde zodat de flitser genoeg tijd geeft om tussen de flitsen op te laden. Let wel op dat deze kort genoeg is om zo snel mogelijk is om een complete serie te maken.

Ik heb 0,1 gekozen als standaardinstelling voor mijn aangepaste profiel.

De optimale vertragingstijd hangt af van het flitsermodel, de gebruikte batterijen en het ingestelde flitsvermogen.

Hoe minder energie de flitser nodig heeft (laag flitsvermogen), hoe sneller hij weer kan afgaan en hoe korter we de vertragingstijd kunnen kiezen.

Als de flitser niet genoeg tijd heeft om op te laden tussen de foto’s, krijgen we donkere of, in het ergste geval, zelfs volledig zwarte foto’s. Dit omdat de flitser helemaal niet heeft kracht had door gebrek aan energie.

Tip: Mijn basis ISO-instelling is altijd 200. Bij een te sterk flitsvermogen, verhoog ik de ISO naar 400.

WAT MOET EEN FLITSER KUNNEN VOOR FOCUS STACKING?

Hoog flitsvermogen (richtgetal).
Snelle/korte oplaadtijd.
Hoge flitsfrequentie bij dezelfde flitsintensiteit.
Optioneel, maar zeer nuttig, is een modelleringslicht direct op de flitser

TIPS VOOR HET GEBRUIK VAN EEN FLITSER

Voor een continue en betrouwbare stroomvoorziening, zodat de flitser zowel snel achter elkaar kan afgaan als een consistente belichting kan geven, is het zinvol om batterijen van hoge kwaliteit te gebruiken.

Hiervoor zijn speciale sets verkrijgbaar met een geoptimaliseerd, continu uitgangsvermogen.

Omdat we bij macrofotografie vaak heel dicht op ons onderwerp zitten, proberen we een zo zacht mogelijk licht te krijgen.

Om het flitslicht direct goed uit te waaieren, zetten we de zoom van de flitskop op de grootst mogelijke stand (groothoek).

De bracketing en stacking functies zijn echt heel leuk en het is zeker de moeite waard om ze intensief uit te proberen!

Veel plezier ermee.

Gebruikte producten: OM-System OM-1, M.Zuiko 90mm F/3.5 Macro IS Pro, FL-700WR

Over OM SYSTEM AMBASSADOR Christian Brockes

Chris is een Duitse natuur macrofotograaf die vooral bekend staat om zijn werk waarin hij springspinnen documenteert.
Zijn benadering om in-situatie fotografie van verlegen onderwerpen te combineren met aspecten uit de portret-/gestileerde fotografie resulteert in kleurrijke en intieme beelden van kleine wezens die bijna onzichtbaar zijn voor het blote oog.

De foto’s ontdekken en tonen de schoonheid van deze vaak over het hoofd geziene wezens en presenteren hun interessante vormen, kleuren en texturen.
Kennis en begrip kunnen leiden tot acceptatie en respect voor veel van de angsten van deze wezens – zelfs op kleine schaal kan een verandering in houding en perspectief deel uitmaken van een groter proces.

Zijn werk is gepubliceerd in tijdschriften en op tentoonstellingen en is regelmatig te zien in wedstrijden en hij heeft diverse awards gewonnen.
Op zijn website deelt Chris tutorials, recensies en andere bronnen om fotografen een kickstart te geven die dieper in de macrokosmos willen duiken.